Η Χρόνια Αποφρακτική
Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι η τέταρτη αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες,
μετά τις παθήσεις της καρδιάς, τον καρκίνο και τα αγγειακά εγκεφαλικά
επεισόδια. H ΧΑΠ είναι ένας διαγνωστικός όρος μιας ομάδας διαταραχών, που
χαρακτηρίζονται από συμπτώματα του αναπνευστικού (δύσπνοια, βήχα και
απόχρεμψη), απόφραξη των αεραγωγών και χρόνια φλεγμονή των πνευμόνων. Στους
παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνεται η έκθεση σε μεγάλη ποικιλία εισπνεόμενων
σωματιδίων και αερίων. Στο δυτικό κόσμο ο πιο σημαντικός γνωστός αιτιολογικός
παράγοντας είναι το κάπνισμα.
Η ΧΑΠ είναι κάτι περισσότερο από πνευμονολογική πάθηση, με γνωστές επιδράσεις στην καρδιαγγειακή λειτουργία και αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα, μεταβολικό σύνδρομο, οστεοπόρωση, καχεξία και κατάθλιψη. Από τη στιγμή που οι ασθενείς με ΧΑΠ βρίσκονται σε σημαντικό κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή συνοσηρότητα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι συχνά πεθαίνουν με τη νόσο τους αλλά όχι εξαιτίας αυτής. Η σχετιζόμενη με τη ΧΑΠ θνησιμότητα είναι πολύ πιθανό να υποεκτιμάται, αφού η αναγνώριση της ακριβούς αιτίας θανάτου στους ηλικιωμένους ασθενείς με τη νόσο είναι δύσκολη. Με βάση τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού που μελετάται περίπου το 1/3 με 1/2 των θανάτων οφείλονται σε αιτίες διαφορετικές από τη ΧΑΠ.
Πολλαπλοί παράγοντες που αντανακλούν τόσο την εξέλιξη της αναπνευστικής νόσου όσο και τη σημαντική συνοσηρότητα μπορούν να προβλέψουν την επιβίωση της νόσου. Όπως αναμένεται, φυσιολογικές διαταραχές όπως είναι η απόφραξη των αεραγωγών, η υποξαιμία, η υπερδιάταση των πνευμόνων και η μειωμένη ικανότητα για άσκηση μπορούν να προβλέψουν την επιβίωση των ασθενών. Η αναιμία, η καχεξία και η μείωση της μυϊκής μάζας του σώματος επίσης σχετίζονται με την πρόγνωση. Πιο υποκειμενικές εκτιμήσεις όπως η δύσπνοια και η ποιότητα της ζωής έχουν επίσης πρόσφατα τεκμηριωθεί σαν σημαντικοί προγνωστικοί δείκτες επιβίωσης. Η ενοποίηση μερικών από τις πιο σημαντικές από αυτές τις μεταβλητές σε σύνθετους δείκτες μπορεί να παρέχει πιο εκτενή αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου. Για παράδειγμα ένα σύνθετος δείκτης ικανός να προβλέπει καλύτερα τη νοσηλεία και τη θνησιμότητα που σχετίζονται με τη ΧΑΠ, από ότι το κάθε συστατικό του ξεχωριστά είναι ο δείκτης BODE.
Στο δείκτη αυτό ενσωματώνονται ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), ο βαθμός της απόφραξης των αεραγωγών, η δύσπνοια και η ικανότητα για άσκηση [BODE Index: body mass index (B), degree of airflow obstruction (O), dyspnea (D), and exercise capacity (E)].
Ένας πρόσφατος σύνθετος αλλά πιο απλός δείκτης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) είναι ο δείκτης ADO. Στο δείκτη ADO ενσωματώνονται η ηλικία, η δύσπνοια και η απόφραξη [ADO Index: age (A), dyspnea (D) and obstruction (O)]. Φαίνεται πως και οι δύο δείκτες μπορούν να βοηθήσουν στην εκτίμηση της πρόγνωσης σε ασθενείς με ΧΑΠ τόσο στις δομές της ΠΦΥ όσο και στις πνευμονολογικές κλινικές. Τέτοια εκτίμηση ενισχύει τη στόχευση της θεραπείας σε μεμονωμένους ασθενείς.
Η ΧΑΠ είναι νόσος με πολλαπλές διαστάσεις που καθορίζουν με μοναδικό τρόπο την κλινική εικόνα, την νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των ασθενών. Οι σπιρομετρικοί δείκτες παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση όπως επίσης και για την πρόγνωση της νόσου. Η ΧΑΠ πέρα από τις διαταραχές της πνευμονικής λειτουργίας, συνδέεται και με σοβαρές συστηματικές εκδηλώσεις. Η αρνητική επίδραση της νόσου στην ποιότητα της ζωής των ασθενών έχει οδηγήσει στην ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών για τη συνολική εκτίμηση των ασθενών με ΧΑΠ. Έχει γίνει κατανοητό, ότι κάτω από τον ευρύ όρο της ΧΑΠ περιλαμβάνονται αρκετοί κλινικοί φαινότυποι, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών με ανθεκτική υποξαιμία, ασθενών με εμφύσημα και υπερδιάταση και ασθενών με δυσλειτουργία περιφερικών μυών. Οι διαφορές μεταξύ τέτοιων ασθενών καθιστούν επιτακτική ανάγκη για τη συνολική εκτίμηση των ασθενών με ΧΑΠ.
Η ποσοτικοποίηση της δύσπνοιας των ασθενών, η σύσταση του σώματος όπως εκφράζεται από το ΔΜΣ, απλές μετρήσεις της ικανότητας για άσκηση, όπως η δοκιμασία βάδισης 6 λεπτών, η εκτίμηση της συνοσηρότητας, η αναγνώριση των χαρακτηριστικών που σχετίζονται με διαφορετικούς φαινότυπους, είναι χαρακτηριστικά που οδηγούν στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση τέτοιων ασθενών.
Η εκτίμηση κάθε ασθενή με ΧΑΠ προκειμένου να αξιολογηθεί καλύτερα η σοβαρότητα και η πρόγνωση της νόσου μπορεί να συμπεριλαμβάνει, τις παραμέτρους που αναφέρονται παρακάτω. Αυτές οι παράμετροι είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην κλινική εφαρμογή. Κάποιοι από αυτούς του δείκτες είναι πιο χρήσιμοι σε κλινικό (επισημαίνονται με *) και κάποιοι σε ερευνητικό (επισημαίνονται με #) επίπεδο.
• Απλή σπιρομέτρηση (π.χ. FEV1*)
• Άλλες δοκιμασίες της πνευμονικής λειτουργίας (πνευμονική υπερδιάταση#, η ικανότητα διάχυσης#, ανάλυση των αερίων αίματος)
• Ακτινολογική εκτίμηση (ακτινογραφία θώρακος*, αξονική τομογραφία θώρακος, υψηλής ευκρίνειας αξονική τομογραφία)
• Ποσοτικοποίηση δύσπνοιας (π.χ. κλίμακα MRC*, κλίμακα Borg#)
• Σύσταση του σώματος (π.χ. δείκτης μάζας σώματος*, δείκτης μάζας ελεύθερης λίπους#)
• Ικανότητα για άσκηση (π.χ. δοκιμασία βάδισης έξι λεπτών*, καρδιοπνευμονική δοκιμασία άσκησης#)
• Ποιότητα ζωής (π.χ. ερωτηματολόγιο St George*, ερωτηματολόγιο SF-36#)
• Βιολογικοί δείκτες φλεγμονής (π.χ. CRP)
• Εκτίμηση συνοσηρότητας (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις*, καρκίνος*, οστεοπόρωση*, κατάθλιψη*, αναιμία#, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση#)
• Διαφορετικοί φαινότυποι (π.χ. φύλο#, συνήθεια καπνίσματος*, συχνότητα παροξύνσεων*, εμφύσημα# και χρόνια βρογχίτιδα, γενετικοί παράγοντες)
• Σύνθετοι δείκτες (BODE, ADO)
Η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από ένα φάσμα παθοφυσιολογικών διαταραχών που συνεισφέρουν στην υψηλή μεταβλητότητα της κλινικής εικόνας του ασθενούς όπως επίσης και της ετερογένειας μεταξύ των ασθενών. Φαίνεται πως είμαστε μπροστά στην αλλαγή του παραδείγματος της ΧΑΠ, από απλό πρόβλημα της απόφραξης των αεραγωγών σε πολυσύνθετη νόσο, όπου άλλες εκδηλώσεις μπορεί να γίνουν στόχοι των παρεμβάσεων.
Η ΧΑΠ είναι κάτι περισσότερο από πνευμονολογική πάθηση, με γνωστές επιδράσεις στην καρδιαγγειακή λειτουργία και αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα, μεταβολικό σύνδρομο, οστεοπόρωση, καχεξία και κατάθλιψη. Από τη στιγμή που οι ασθενείς με ΧΑΠ βρίσκονται σε σημαντικό κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή συνοσηρότητα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι συχνά πεθαίνουν με τη νόσο τους αλλά όχι εξαιτίας αυτής. Η σχετιζόμενη με τη ΧΑΠ θνησιμότητα είναι πολύ πιθανό να υποεκτιμάται, αφού η αναγνώριση της ακριβούς αιτίας θανάτου στους ηλικιωμένους ασθενείς με τη νόσο είναι δύσκολη. Με βάση τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού που μελετάται περίπου το 1/3 με 1/2 των θανάτων οφείλονται σε αιτίες διαφορετικές από τη ΧΑΠ.
Πολλαπλοί παράγοντες που αντανακλούν τόσο την εξέλιξη της αναπνευστικής νόσου όσο και τη σημαντική συνοσηρότητα μπορούν να προβλέψουν την επιβίωση της νόσου. Όπως αναμένεται, φυσιολογικές διαταραχές όπως είναι η απόφραξη των αεραγωγών, η υποξαιμία, η υπερδιάταση των πνευμόνων και η μειωμένη ικανότητα για άσκηση μπορούν να προβλέψουν την επιβίωση των ασθενών. Η αναιμία, η καχεξία και η μείωση της μυϊκής μάζας του σώματος επίσης σχετίζονται με την πρόγνωση. Πιο υποκειμενικές εκτιμήσεις όπως η δύσπνοια και η ποιότητα της ζωής έχουν επίσης πρόσφατα τεκμηριωθεί σαν σημαντικοί προγνωστικοί δείκτες επιβίωσης. Η ενοποίηση μερικών από τις πιο σημαντικές από αυτές τις μεταβλητές σε σύνθετους δείκτες μπορεί να παρέχει πιο εκτενή αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου. Για παράδειγμα ένα σύνθετος δείκτης ικανός να προβλέπει καλύτερα τη νοσηλεία και τη θνησιμότητα που σχετίζονται με τη ΧΑΠ, από ότι το κάθε συστατικό του ξεχωριστά είναι ο δείκτης BODE.
Στο δείκτη αυτό ενσωματώνονται ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), ο βαθμός της απόφραξης των αεραγωγών, η δύσπνοια και η ικανότητα για άσκηση [BODE Index: body mass index (B), degree of airflow obstruction (O), dyspnea (D), and exercise capacity (E)].
Ένας πρόσφατος σύνθετος αλλά πιο απλός δείκτης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) είναι ο δείκτης ADO. Στο δείκτη ADO ενσωματώνονται η ηλικία, η δύσπνοια και η απόφραξη [ADO Index: age (A), dyspnea (D) and obstruction (O)]. Φαίνεται πως και οι δύο δείκτες μπορούν να βοηθήσουν στην εκτίμηση της πρόγνωσης σε ασθενείς με ΧΑΠ τόσο στις δομές της ΠΦΥ όσο και στις πνευμονολογικές κλινικές. Τέτοια εκτίμηση ενισχύει τη στόχευση της θεραπείας σε μεμονωμένους ασθενείς.
Η ΧΑΠ είναι νόσος με πολλαπλές διαστάσεις που καθορίζουν με μοναδικό τρόπο την κλινική εικόνα, την νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των ασθενών. Οι σπιρομετρικοί δείκτες παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση όπως επίσης και για την πρόγνωση της νόσου. Η ΧΑΠ πέρα από τις διαταραχές της πνευμονικής λειτουργίας, συνδέεται και με σοβαρές συστηματικές εκδηλώσεις. Η αρνητική επίδραση της νόσου στην ποιότητα της ζωής των ασθενών έχει οδηγήσει στην ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών για τη συνολική εκτίμηση των ασθενών με ΧΑΠ. Έχει γίνει κατανοητό, ότι κάτω από τον ευρύ όρο της ΧΑΠ περιλαμβάνονται αρκετοί κλινικοί φαινότυποι, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών με ανθεκτική υποξαιμία, ασθενών με εμφύσημα και υπερδιάταση και ασθενών με δυσλειτουργία περιφερικών μυών. Οι διαφορές μεταξύ τέτοιων ασθενών καθιστούν επιτακτική ανάγκη για τη συνολική εκτίμηση των ασθενών με ΧΑΠ.
Η ποσοτικοποίηση της δύσπνοιας των ασθενών, η σύσταση του σώματος όπως εκφράζεται από το ΔΜΣ, απλές μετρήσεις της ικανότητας για άσκηση, όπως η δοκιμασία βάδισης 6 λεπτών, η εκτίμηση της συνοσηρότητας, η αναγνώριση των χαρακτηριστικών που σχετίζονται με διαφορετικούς φαινότυπους, είναι χαρακτηριστικά που οδηγούν στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση τέτοιων ασθενών.
Η εκτίμηση κάθε ασθενή με ΧΑΠ προκειμένου να αξιολογηθεί καλύτερα η σοβαρότητα και η πρόγνωση της νόσου μπορεί να συμπεριλαμβάνει, τις παραμέτρους που αναφέρονται παρακάτω. Αυτές οι παράμετροι είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην κλινική εφαρμογή. Κάποιοι από αυτούς του δείκτες είναι πιο χρήσιμοι σε κλινικό (επισημαίνονται με *) και κάποιοι σε ερευνητικό (επισημαίνονται με #) επίπεδο.
• Απλή σπιρομέτρηση (π.χ. FEV1*)
• Άλλες δοκιμασίες της πνευμονικής λειτουργίας (πνευμονική υπερδιάταση#, η ικανότητα διάχυσης#, ανάλυση των αερίων αίματος)
• Ακτινολογική εκτίμηση (ακτινογραφία θώρακος*, αξονική τομογραφία θώρακος, υψηλής ευκρίνειας αξονική τομογραφία)
• Ποσοτικοποίηση δύσπνοιας (π.χ. κλίμακα MRC*, κλίμακα Borg#)
• Σύσταση του σώματος (π.χ. δείκτης μάζας σώματος*, δείκτης μάζας ελεύθερης λίπους#)
• Ικανότητα για άσκηση (π.χ. δοκιμασία βάδισης έξι λεπτών*, καρδιοπνευμονική δοκιμασία άσκησης#)
• Ποιότητα ζωής (π.χ. ερωτηματολόγιο St George*, ερωτηματολόγιο SF-36#)
• Βιολογικοί δείκτες φλεγμονής (π.χ. CRP)
• Εκτίμηση συνοσηρότητας (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις*, καρκίνος*, οστεοπόρωση*, κατάθλιψη*, αναιμία#, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση#)
• Διαφορετικοί φαινότυποι (π.χ. φύλο#, συνήθεια καπνίσματος*, συχνότητα παροξύνσεων*, εμφύσημα# και χρόνια βρογχίτιδα, γενετικοί παράγοντες)
• Σύνθετοι δείκτες (BODE, ADO)
Η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από ένα φάσμα παθοφυσιολογικών διαταραχών που συνεισφέρουν στην υψηλή μεταβλητότητα της κλινικής εικόνας του ασθενούς όπως επίσης και της ετερογένειας μεταξύ των ασθενών. Φαίνεται πως είμαστε μπροστά στην αλλαγή του παραδείγματος της ΧΑΠ, από απλό πρόβλημα της απόφραξης των αεραγωγών σε πολυσύνθετη νόσο, όπου άλλες εκδηλώσεις μπορεί να γίνουν στόχοι των παρεμβάσεων.
Στην υγειά
σας!!!
